Sabih Tansal Yüksek Akım Laboratuvarı (2010)

Boğaziçi Üniversitesi’nde, endüstriye yönelik kurulmuş olan laboratuarda bir çok elektrik aletinin çalışmalarındaki emniyet açısından kısa devre testine tabi tutulmaları gerekiyor. Bu testlerde genellikle onbinlerce amper değerinde akımların geçmesini gerektiriyor. Bu laboratuarda elektrikli cihazların bu tip testleri yapılabilecektir.
 
Yüksek Akım Laboratuvarının kurulması fikri, 1985 yılında Elektrik-Elektronik Bölümü tarafından, ülkemizdeki elektro-mekanik sanayinin yüksek akımda (Alçak Gerilim, AG) test ihtiyaçları göz önüne alınarak ortaya konulmuş ve İtalya’da bulunan CESI Laboratuvarları ile birlikte ilk planlamalar yapılmıştır. Tasarım çalışmaları 1986 yılında tamamlanan Laboratuvarın, can damarını teşkil eden kısa devre transformatörü, kısa devre kapama anahtarı, ölçüm şöntleri, ölçme cihazları, orta gerilim direnç ve reaktörleri 90lı yıllarda İslam Kalkınma Bankasından temin edilen yaklaşık 1,2 milyon dolarlık kredi ile alınmıştır. Bütçe kısıtları, enerji temini güçlüğü ve artan maliyetler nedeniyle laboratuvarın diğer eksikleri uzun süre giderilememiş ve faaliyete geçilememiştir.
 
Toplam kurulum maliyeti yaklaşık 2 milyon doları bulan laboratuvar, Boğaziçi Üniversitesi Rektörlüğü ile Vakfı’nın ve başta Elektrik Panosu Üreticileri Derneği olmak (EPAD) üzere konu ile ilgili üretici firmaların katkılarıyla 2010 yılının başında tamamlanmış ve deneme çalışmalarına başlamıştır. Faaliyete geçmesi bu kadar uzun süre gecikmesine rağmen laboratuvarın ülkemizde 100kA-1sn süresince test yapabilen yegâne bağımsız laboratuvar olduğunu belirtmek isteriz.
 
Mayıs ayı içinde; AG termik manyetik şalter, dağıtım panosu, güç trafosu, busbar, orta gerilim ayrıcısı, AG sigortası gibi malzemelerin, kısa devre dayanım testleri CESI’den gelen 2 uzman eşliğinde deneme amacıyla yapılmıştır. Bundan sonra ki zamanda, üretici firmaların, ürünlerinin ilgili standartlara göre çeşitli kısa devre testleri, laboratuvar ekibi tarafından yapılacaktır.
 
Yüksek akım test laboratuvarı enerjisini şehir şebekesinden bağımsız bir hat üzerinden, doğrudan Etiler ana indirici merkezinden almaktadır. Olası arıza veya aşırı akım sebepli açmalarda sadece laboratuvarın enerjisi kesilir, diğer kullanıcılar bu durumdan etkilenmez.
 
Laboratuvarda, kısa devre akımı TAMINI marka 140MVA max. güce ulaşabilen özel dizayn bir trafodan sağlanır. Kısa devre akımı; 16kA-100kA arası, trafonun primer tarafına seri bağlı orta gerilim dirençleri ve reaktörleri ile, 16kA’in altındaki değerler için ise trafonun sekonder tarafına bağlanan yüksek güçlü dirençler ve reaktörler ile istenen seviyelere ayarlanır. Testi yapılan ürüne kısa devre akımı hidrolik çalışan, özel kontak yapısına sahip üç fazlı bir kısa devre anahtarı (making swicth) üzerinden verilir. Anahtarlama elemanlarının açma-kapamaları, devrede kalma süreleri ve senkronizasyonu, senkronizasyon cihazı ve kendi yazılımı vasıtasıyla ayarlanır. Kısa devre akımı ise trafonun alçak gerilim tarafında bağlı şönt dirençler üzerinden ölçülür. Ölçümler ve ölçüm kayıtları örnekleme hızı çok yüksek özel bir dalga form analizörü ile kayıt altına alınır.
 
Laboratuvarın IEC 17025 standardına göre akreditasyon çalışmaları Mayıs ayı içinde TSE’den alınan eğitimlerle başlamıştır.
Merkez Müdürü: 
Prof.Dr. Naci İnci
İletişim: 
Boğaziçi Üniversitesi Yüksek Akım Laboratuvarı Kuzey Kampüs B Kapısı, Bebek 34342, Beşiktaş, İstanbul-Türkiye
E-Posta: 
buyal@boun.edu.tr
Telefon: 
+90 212 359 46 45